Inicjatywa Budowy Otwartych Miast jest wspólnym projektem CityCamp, OpenColorado, Code for America, the Sunlight Foundation, OpenPlans i innych organizacji. Pomysł jej powołania narodził się w grudniu 2010 roku.

Wówczas grupa zwolenników Otwartego Miasta spotkała się w Denver w stanie Colorado i rozpoczęła prace nad Deklaracją Otwartego Miasta oraz Kodeksem Otwartego Miasta.

Skontaktowałem się z autorami tych opracowań i uzyskałem zgodę na dokonanie przekładu tego materiału na język polski (i dostosowania oryginalnych zapisów do polskiej specyfiki – w szczególności aspektów prawnych i organizacyjnych). Zapraszam do lektury tego tłumaczenia. Będę oczywiście wdzięczny za Państwa opinie nt. tych dokumentów.

Deklaracja Otwartego Miasta

Wraz z rozwojem nowych technologii i coraz bardziej połączonych ze sobą i zaangażowanych społeczności rośnie nacisk na [prezydentów/burmistrzów miast], by stosowali praktyki otwartego rządu, promujące przejrzystość oraz uczestnictwo obywateli w rządzeniu i współdziałanie w decyzjach podejmowanych przez władzę.

W celu zmiany sposobu działania administracji samorządowej, zapewnienia świadczenia w bardziej efektywny sposób usług publicznych i umocnienia realizacji zasad demokracji [miasto] przyjmuje następujące zasady Otwartego Rządu:

[Miasto] zobowiązuje się do przejrzystości. [Miasto] powinno przyjąć zasady, praktyki i procedury, które dają obywatelom dostęp do zrozumiałych, dokładnych, nadających się do ponownego użycia i możliwych do sprawdzenia danych i informacji o działaniach urzędu i podejmowanych decyzjach (z ich niezwłoczną aktualizacją w każdym możliwym przypadku). Jednostki miejskiej administracji powinny korzystać z nowych technologii do informowania w trybie online o podejmowanych działaniach i decyzjach. Jednostki te powinny również korzystać z opinii obywateli do identyfikacji informacji o największym znaczeniu dla obywateli. Miasto powinno działać z założeniem otwartości i dostępności, a także przy zachowaniu reguł prywatności, poufności, bezpieczeństwa i zgodności z obowiązującym prawem. Te zasady, praktyki i procedury zwiększą odpowiedzialność, będą promować świadomy udział społeczeństwa i stworzą możliwości rozwoju gospodarczego.

[Miasto] zobowiązuję się do znaczącego udziału społeczeństwa. [Miasto] wierzy, że obywatele odgrywają ważną rolę w zarządzaniu swoimi społecznościami i powinni mieć możliwość uczestniczenia w podejmowaniu decyzji. [Miasto] popiera tworzenie  wytycznych i praktyk, które umożliwią społeczeństwu przedstawianie opinii i idei dotyczących decyzji politycznych, ekonomicznych, zarządczych i innych przy użyciu różnych metod, w sposób najwygodniejszy dla obywateli. Te wytyczne i praktyki stworzą świadomą i efektywną politykę oraz rozszerzą możliwości udziału społeczeństwa we wszystkich procesach podejmowania decyzji.

[Miasto] zobowiązuje się do współpracy z obywatelami i ze wszystkimi jednostkami administracji. [Miasto] powinno tworzyć możliwości wspólnej pracy z obywatelami, z organizacjami społecznymi, ze społecznościami akademickimi, z organizacjami sektora prywatnego w celu zaspokajania potrzeb społeczności. Miasto powinno również wzmacniać i rozwijać współpracę między jednostkami miasta oraz z innymi urzędami administracji publicznej w celu skuteczniejszego wypełniania zobowiązań miasta względem obywateli. Miasto będzie zachęcać obywateli do poświęcenia mu ich czasu i wiedzy. Miasto podejmie kroki mające na celu stworzenie sprawnie działających sposobów uczestnictwa i współpracy mieszkańców w sprawach miejskich oraz zobowiązuje się do włączenia ich opinii i odzewu do procesów podejmowania decyzji.

[Miasto] zobowiązuje się do dzielenia się najlepszymi praktykami, oprogramowaniem i innymi zasobami z innymi instytucjami administracji publicznej. [Miasto] jest świadome, iż w obliczu oszczędności budżetowych, jednostki budżetowe na każdym poziomie muszą obniżać koszty i szukać sposobów zwiększania efektywności. Źródłem ogromnych oszczędności może być pozyskiwanie przez [miasto] zasobów technologii informacyjnych. [Miasto] wspiera współpracę z innymi podmiotami administracji publicznej dotyczącą dzielenia się zasobami technologicznymi, doświadczeniami, najlepszymi praktykami dotyczącymi m.in. reformowania procedur, polityk i praktyki zamówień publicznych. [Miasto] funkcjonuje nie tylko jako dostawca usług, ale również jako źródło inspiracji dla innych rządowych jednostek administracji, dla obywateli oraz dla innych organizacji w celu zwiększania wartości usług dostarczanych przez miasto.

[Miasto] zobowiązuje się przyjąć Kodeks Otwartego Miasta. Powyższe zobowiązania wymagają tworzenia przez [Miasto] ram prawnych i organizacyjnych, które będą konstytuować zasady przejrzystości, uczestnictwa i współpracy w kulturze organizacyjnej i w działaniach podejmowanych przez [Miasto]. Dlatego też [Miasto] przyjmuje Kodeks Otwartego Miasta lub w ciągu [90 dni] od przyjęcia niniejszej deklaracji powołuje wspólną grupę planowania składającą się z obywateli i przedstawicieli administracji miejskiej, zajmującą się kwestiami otwartego miasta w celu wdrożenia zasad otwartego miasta.

Kodeks Otwartego Miasta

Wstęp

[Miasto] zobowiązuje się do osiągnięcia najwyższego możliwego poziomu otwartości administracji. Urzędnicy miejscy oraz radni będą współpracować ze sobą nawzajem oraz z obywatelami w celu zapewnienia otwartego i skutecznego zarządzania, a także zdobycia zaufania publicznego oraz zbudowania systemu przejrzystości, partycypacji, współpracy i odpowiedzialności.

Powyższa deklaracja wymaga, aby jednostki organizacyjne administracji i inne instytucje miejskie podjęły następujące kroki w celu osiągnięcia celu, jakim jest jak najszersze otwieranie administracji:

1. Publikacja informacji urzędowych online

W celu zwiększenia odpowiedzialności, promocji świadomego udziału społeczeństwa i tworzenia możliwości rozwoju gospodarczego, każda miejska jednostka organizacyjna powinna rozszerzać dostęp do informacji przez udostępniania jej online w otwartych formatach, które ułatwiają dostęp i ponowne wykorzystanie informacji publicznej.

A. Publikacja Online: Jednostki organizacyjne [Miasta ] mają publikować online (oprócz wszelkich innych planowanych i nakazanych metod publikacji) informacje takie jak np. dane budżetowe, dane na temat przestępczości, ochrony zdrowia, informacje na temat polityki i procedur zawierania umów z firmami prywatnymi, dane i informacje, o które obywatele występują najczęściej na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Jednostki organizacyjne mają przechowywać te dane w rejestrach elektronicznych. Informacje znajdujące się w tych rejestrach powinny być przechowywane zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej oraz innymi obowiązującymi przepisami i politykami.

B. Aktualność i spójność informacji: Terminowa i spójna publikacja informacji jest zasadniczym elementem otwartego rządu. Jednostki organizacyjne [Miasta ] powinny opracować harmonogramy publicznego udostępniania informacji i wskazywać fakt aktualizacji informacji.

C. Założenie otwartości: Podstawowym założeniem ma być otwartość i publikowanie informacji w zakresie dozwolonym przez prawo i z uwzględnieniem zasad prywatności, bezpieczeństwa lub innych ograniczeń i regulacji. Jednostki organizacyjne [Miasta ] powinny w miarę możliwości publikować wszelkie dane, które nie podlegają ograniczeniu ze względu na regulacje prywatności, bezpieczeństwa lub inne ograniczenia i regulacje.

D. Otwartość i dostępność informacji: Jednostki organizacyjne [Miasta ] powinny publikować informacje online, w miarę możliwości w otwartych formatach, umożliwiających przeszukiwanie, pobieranie, indeksowanie, sortowanie, przeszukiwania i ponowne  wykorzystywanie przez powszechnie używane oprogramowanie oraz przeszukiwarki internetowe.

E. Strona internetowa Otwartego Miasta: W ciągu [45] dni [Miasto] powinno utworzyć powszechnie dostępną stronę internetową, która będzie źródłem informacji o działalności administracji miasta związanej z niniejszym Kodeksem.

F. Katalog Otwartych Danych: W ciągu [60] dni, każda jednostka organizacyjna [Miasta ] powinna utworzyć katalog swoich informacji publicznych. Katalog ten będzie dostępny za pośrednictwem strony internetowej Otwartego Miasta. Katalog będzie zawierał:

i. zaznaczenie, czy informacja jest publicznie dostępna;

ii. datę, od kiedy informacja jest publicznie dostępna;

iii. datę ostatniej aktualizacji informacji;

iv. oznaczenie, czy informacja jest informacją pierwotną, czy też wtórną (jest efektem zespolenia lub przetworzenia); oraz

v. oznaczenie, że występuje ograniczenie otwartości informacji z uwagi na ograniczenia prawne lub wynikające z ochrony prywatności.

G. Zbiory danych o wysokiej wartości: W ciągu [75] dni każda jednostka organizacyjna [Miasta] zdefiniuje  i opublikuje w trybie online, w otwartym formacie, co najmniej trzy zbiory danych o wysokiej wartości lub inne rodzaje wcześniej niepublikowanych informacji.

H. Odzew publiczny: Strona internetowa Otwartego Miasta będzie zawierać mechanizm umożliwiający obywatelom:

i. przedstawienie opinii i ocenę jakości publikowanych informacji; oraz

ii. wypowiedzenie się na temat priorytetów w publikowaniu informacji (jakie informacje powinny być publikowane w pierwszej kolejności).

I. Odpowiedź na odzew publiczny: Każda jednostka organizacyjna [Miasta] ma obowiązek odpowiadania w sposób systematyczny i terminowy na zapytanie publiczne (wniosek publiczny) otrzymane za pośrednictwem strony internetowej Otwartego Miasta. Odpowiedzi powinny zawierać opisy podejmowanych działań lub powody nie podejmowania działania zaproponowanego przez obywateli.

J. Publikacja wykazu wniosków obywatelskich: Każda jednostka organizacyjna [Miasta]publikuje otrzymane wnioski w otwartym formacie na stronie internetowej Otwartego Miasta – z wyjątkiem wniosków chronionych ze względu na prywatność, bezpieczeństwo lub inne ograniczenia prawne. Wnioskodawca pozostaje anonimowy chyba, że zażyczył sobie podania jego nazwiska. Jeżeli wniosek jest przedmiotem ograniczenia, jednostka powinna opublikować zredagowaną (np. zanonimizowaną) wersję wniosku, która prezentuje istotę tego wniosku. Każdy wniosek powinien być wyszczególniony w wykazie razem ze statusem wniosku i z informacją, czy został on zrealizowany. W miarę możliwości informacje, o które zwracano się we wniosku, powinny być udostępnione w otwartym formacie i opublikowane na stronie internetowej Otwartego Miasta.

K. Licencje: [Miasto] nie może zastrzegać żadnych praw autorskich, patentów, znaków towarowych lub innych ograniczeń dotyczących informacji  na temat administracji. Jednakże ograniczenia takie mogą być stosowane dla informacji udostępnianych przez miasto, które zostały zestawione lub opracowane przez podmioty pozarządowe lub osoby prywatne.

2. Tworzenie i Instytucjonalizacja Kultury Otwartego Miasta

W celu wsparcia otwartej administracji i jej odpowiedzialności, [Miasto] będzie tworzyć i rozszerzać możliwości obywatelskiego udziału i współpracy.

A. Plany Budowy Otwartego Miasta: W ciągu [120] dni [Miasto] opracuje i opublikuje Plan Budowy Otwartego Miasta, które będzie opisywał, w jaki sposób każda jednostka organizacyjna [Miasta] ma rozwijać przejrzystość, udział i współpracę społeczeństwa w zarządzaniu miastem.

i. Przejrzystość: Plan Budowy Otwartego Miasta będzie opisywał kroki, które zostaną podjęte przez [Miasto] w celu zagwarantowania jak największej otwartości jego prac i publikacji informacji w trybie online. Plan będzie zawierał wytyczne dotyczące sposobu, w jaki [Miasto] będzie wypełniać swoje obowiązki dotyczące udostępniania informacji na mocy obowiązujących przepisów oraz planów rozszerzenia przez [Miasto] dostępu do informacji i możliwości udziału społeczeństwa w pracach realizowanych przez [Miasto]. Informacje te powinny obejmować przepisy, zasady, procedury prawne, informacje budżetowe, dane geograficzne, statystyki przestępczości, zdrowia publicznego oraz inne dane i informacje publiczne.

ii. Uczestnictwo: Aby stworzyć jak najskuteczniejsze polityki otwartości, [Miasto] powinno rozszerzać możliwości udziału społeczeństwa w procesach podejmowania decyzji w ramach jednostek organizacyjnych [Miasta]. Plan Budowy Otwartego Miasta będzie zawierać opisy:

a) dostępu online do projektów przepisów, rozporządzeń i innych regulacji;

b) dostępu online do informacji i zasobów dla obywateli w celu ich odpowiedniego informowania (takich jak najczęściej zadawane pytania, informacje kontaktowe do urzędników miasta i jednostek organizacyjnych oraz inne materiały);

c) możliwości publicznego komentowania i opiniowania poprzez stronę internetową projektów przepisów, rozporządzeń lub innych regulacji;

d) metod identyfikacji kluczowych interesariuszy budowy otwartego miasta oraz zachęcania do ich uczestnictwa;

e) proponowanych zmian regulacji wewnętrznych, zmierzających do zwiększenia uczestnictwa społeczeństwa;

f) odsyłaczy do odpowiednich stron internetowych, na których obywatele mogą angażować się w udostępnione procedury partycypacyjne miasta; oraz

g) propozycji nowych mechanizmów odzewu publicznego, w tym innowacyjnych narzędzi i praktyk, tworzących nowe, łatwiejsze do wykorzystywania metody partycypacji obywatelskiej.

Mając na względzie zachęcanie do publicznego uczestnictwa, przepisy, rozporządzenia i inne regulacje powinny być oparte, w miarę możliwości i w zgodzie z przepisami prawa, na otwartej wymianie informacji pomiędzy przedstawicielami administracji, ekspertami z odpowiednich dziedzin, interesariuszami z sektora prywatnego oraz społeczeństwa jako całości.

iii. Współpraca: Plan Budowy Otwartego Miasta będzie opisywał kroki, które [Miasto] ma podjąć w celu rozszerzenia współpracy między jednostkami administracji i innymi instytucjami publicznymi, obywatelami, organizacjami społecznymi oraz  podmiotami prywatnymi w realizacji zobowiązań miasta. Plan będzie zawierał:

a. propozycje zmian regulacji wewnętrznych w celu rozszerzenia zakresu współpracy;

b. propozycje wykorzystywania platform technologicznych w celu poprawy współpracy przedstawicieli jednostek miejskich i obywateli;

c. opisy  i odsyłacze do odpowiednich stron, z których obywatele mogą dowiedzieć się o wynikach dotychczasowej współpracy; oraz

d. opisy innowacyjnych sposobów motywacji, takich jak nagrody i konkursy, mające na celu zbieranie pomysłów i rozszerzenie współpracy z sektorem prywatnym, organizacjami  społecznymi i środowiskami akademickimi.

B. Ocena: Postęp [Miasta] związany z realizacją Deklaracji Otwartego Miasta będzie oceniany kolejno: w ciągu sześciu miesięcy od momentu wdrożenia, jednego roku od momentu wdrożenia i w każdym kolejnym roku. Miasto powinno udostępnić te oceny na stronie internetowej Otwartego Miasta lub stworzyć Tablicę Informacyjną Otwartego Miasta, która dostarczy obywatelom informację w formie graficznej i opisowej na temat tej oceny. Ocena wykaże, czy [Miasto] nie wypełniło, częściowo wypełniło, czy też w całości wypełniło następujące kryteria:

i. Plan Budowy Otwartego Miasta był podczas tworzenia konsultowany z ekspertami i innymi zainteresowanymi stronami;

ii. Obywatele byli zaangażowani w opracowywanie Planu Budowy Otwartego Miasta;

iii. Plan Budowy Otwartego Miasta zawiera wszystkie elementy wymagane przez Deklarację  Otwartego Miasta;

iv. Miasto ustaliło procesy i harmonogram publikacji informacji i danych w trybie online;

v. Miasto ustaliło procesy i harmonogram udostępniania w trybie online danych źródłowych;

vi. Miasto skutecznie prezentowało obywatelom swoje działania dotyczące budowy Otwartego Miasta;

vii. Miasto skutecznie prezentowało sektorowi prywatnemu swoje działania dotyczące budowy Otwartego Miasta;

viii. Miasto stworzyło skuteczne mechanizmy reagowania publicznego;

ix. Miasto dokonywało przeglądów wniosków publicznych, odpowiadało na nie i włączało je do swoich działań;

x. Miasto opracowało procesy modyfikacji Planu Budowy Otwartego Miasta w celu dostosowania go do zmieniających się potrzeb publicznych i nowych technologii.

C. Grupa robocza: W ciągu [45] dni [Prezydent/Burmistrz] i [Audytor Miejski] powinni zorganizować grupę roboczą, która skupi swoje działania na przejrzystości, odpowiedzialności, udziale społeczeństwa i współpracy w zarządzaniu [Miastem]. Grupa ta, z udziałem przedstawicieli kierownictwa jednostek do spraw programowania i zarządzania [Miasta], zajmować się będzie następującymi kluczowymi kwestiami:

i. Forum Przejrzystości: Grupa robocza zapewni forum wymiany najlepszych praktyk w obszarze innowacyjnych pomysłów w celu promowania przejrzystości, w tym rozwiązań systemowych i procesowych dla gromadzenia, agregacji, weryfikacji i rozpowszechniania informacji;

ii. Forum Uczestnictwa i Współpracy: Grupa robocza zapewni forum wymiany najlepszych praktyk w obszarze innowacyjnych pomysłów w celu promowania uczestnictwa i współpracy, eksperymentowania z nowymi technologiami, wykorzystywania wiedzy i opinii pracowników miejskich oraz mieszkańców, a także tworzenia płaszczyzn efektywnej współpracy między  środowiskiem naukowym,  sektorem prywatnym a obywatelami;

iii. Forum Publicznego Wkładu: Grupa robocza zapewni forum dla opracowania uchwał odnoszących się do kwestii opisanych za pośrednictwem mechanizmów publicznych wniosków zgłaszanych na stronie internetowej Otwartego Miasta.

D. Zachęty: W ciągu [90] dni [Skarbnik Miejski] określi – poprzez odrębne wytyczne lub jako część planowanych kompleksowych wytycznych dotyczących zarządzania – w jaki sposób [Miasto] może motywować, nagradzać lub tworzyć inne strategie motywacyjnych zmierzające do opracowywania innowacyjnych i opłacalnych rozwiązań rozwijających otwarte  zarządzanie.

3. Tworzenie polityk sprzyjających rozwojowi Otwartego Miasta

Pojawiające się technologie umożliwiają nowe formy komunikacji między administracją i obywatelami. Otwarte zarządzanie będzie wymagać współdziałania różnych specjalności zawodowych w ramach administracji (polityka, legislacja, zamówienia publiczne, budżet i finanse, technologie informacyjne) w celu określenia i opracowania rozwiązań otwartego zarządzania. Opracowane polityki i zasady powinny być regularnie przeglądane i korygowane w celu wykorzystania potencjału technologicznego dla otwartego zarządzania.

A. Identyfikacja barier, formułowanie wytycznych, określenie zmian: W ciągu [120] dni [dział prawny] [Miasta] po konsultacji z [departamentem informatyki miasta], dokona przeglądu obowiązujących zasad w celu identyfikacji barier, określenia możliwości zastosowania nowych technologii oraz, w razie takiej potrzeby, wydania wytycznych i/lub zalecenia zmian. Działania te mają na celu promowanie większej otwartości zarządzania.

B. Publikacja wytycznych i propozycji zmian polityk: Wszelkie wytyczne i/lub propozycje polityk związane z Deklaracją Otwartego Miasta będą dostępne za pośrednictwem strony internetowej Otwartego Miasta.

Andrzej Sobczak

Profesor, kierownik Zakładu Zarządzania Informatyką w Instytucie Informatyki i Gospodarki Cyfrowej SGH. Ma ponad 8 letnie doświadczenie we wdrażaniu koncepcji architektury IT i architektury korporacyjnej. Posiada certyfikaty TOGAF 8/9, ArchiMate 2.0, ITIL, MSP.

• Wszystkie artykuły autora: Andrzej Sobczak
• Strona domowa
• Twitter
• Facebook
• Google+